Pasi u zgjodh, Bideni mbajti politikën e paraardhësit të tij për Kinën. Jo vetëm që ai mbajti tarifat, por Bideni gjithashtu kufizoi qasjen e kompanive kineze në teknologjitë e avancuara, sanksionoi zyrtarët kinezë për shkeljet e të drejtave të njeriut dhe zgjeroi kufizimet për paratë e SHBA-së të lidhura me Kinën
Së pari, ka shqetësime për vetë fushatën, ku kandidatët ka të ngjarë të flasin ashpër për Kinën. Kjo mund të kërcënojë përmirësimet e brishta në marrëdhëniet SHBA-Kinë të parë në muajt e fundit.
Pastaj është rezultati i votimit të nëntorit. Asnjëri nga kandidatët nuk është veçanërisht tërheqës për Pekinin. Ndërsa Biden ka kërkuar fusha bashkëpunimi me Kinën, Pekini është i shqetësuar për përpjekjet e tij për të bashkuar aleatët në Indo-Paqësorin në koalicion kundër Kinës. Është gjithashtu nervoz për qasjen e tij ndaj Tajvanit, pasi ai ka thënë në mënyrë të përsëritur se do të kërkonte që trupat amerikane ta mbrojnë atë në një konflikt me Kinën.
Trump, me qasjen e tij izoluese ndaj politikës së jashtme, mund të jetë më ngurrues për ta mbrojtur Tajvanin. Por asgjë nuk mund të përjashtohet duke pasur parasysh paparashikueshmërinë e tij dhe retorikën e ashpër ndaj Kinës, të cilën ai e fajëson për shpërthimin e COVID-19 që zgjati fundin e mandatit të tij. Ai gjithashtu mund të thellojë luftën tregtare, që nuk është zbutur që nga presidenca e tij.
“Për Kinën, pavarësisht se kush i fitoi zgjedhjet presidenciale të SHBA-së, ato do të ishin dy ‘enë të mbushura me helm’”, ka theksuar Zhao Minghao, profesor i marrëdhënieve ndërkombëtare në Universitetin Fudan në Shangai.
Tensionet mes shteteve
Edhe me përmirësimin e lehtë të marrëdhënieve, tensionet mbeten të larta, veçanërisht mbi Tajvanin. Çështja se kush është në Shtëpinë e Bardhë mund të ketë pasoja të mëdha jo vetëm për marrëdhëniet SHBA-Kinë, por edhe për paqen në rajonin Azi-Paqësor.
Pikëpamjet e Zhaos janë bërë jehonë nga një numër analistësh në të dy vendet, të cilët sugjerojnë se Pekini mund ta shohë Bidenin si më të voglin nga dy të këqijat për qëndrueshmërinë e tij ndaj paparashikueshmërisë së Trumpit, por gjithashtu theksojnë se qeveria kineze shqetësohet për suksesin e Bidenit në ndërtimin e partneriteteve për të kundërshtuar Kinën.
“Pavarësisht se kush e merr detyrën, kjo nuk do të ndryshojë drejtimin e përgjithshëm të konkurrencës strategjike të Amerikës me Kinën”, ka thënë Sun Chenghao, një bashkëpunëtor në Qendrën për Sigurinë dhe Strategjinë Ndërkombëtare në Universitetin Tsinghua. “Kina nuk ka asnjë preferencë për atë se kush do të fitojë zgjedhjet presidenciale, sepse Kina ka përvojë që të merret me njërën prej tyre për katër vjet”.
Në mediat sociale të Kinës shumë komentues duket se po e favorizojnë Trumpin, të cilin e shohin jo vetëm si një biznesmen i gatshëm për marrëveshje, por edhe si forcë shkatërruese që e minon demokracinë amerikane dhe udhëheqjen botërore të SHBA-së në të mirë të Pekinit. Politikat dhe komentet e Trumpit si president kanë bërë që ai të marrë nofkën “Chuan Jianguo”, ose Trump, ndërtuesi i kombit kinez, që nënkupton se ai po e ndihmonte Pekinin.
Akuza e fundit e Trumpit se Tajvani mori industrinë e prodhimit të çipave nga SHBA-ja është parë si një shenjë se Trump, një biznesmen, mund të mos jetë i gatshëm të mbrojë ishullin e vetëqeverisur që Pekini e konsideron si territor kinez.
Sun Yun, drejtoreshë e programit të Kinës në Qendrën Stimson me bazë në Uashington, paralajmëroi kundër ndjenjave nacionaliste në Kinë që mund të jenë në kundërshtim me zyrtarët qeveritarë dhe elitat. “Me Trumpin nuk ka vend për marrëdhëniet SHBA-Kinë dhe Trump paraqet rreziqe dhe pasiguri të mëdha, duke përfshirë mundësinë e një konflikti ushtarak”, ka theksuar Sun, duke shtuar se Kina në vitin 2020 ishte e bindur se Trump mund të sulmonte Tajvanin për të fituar rizgjedhjen.
“Mund të ketë ndonjë përfitim që lidhet me potencialin e Trumpit për të dëmtuar aleancat dhe partneritetet, duke tronditur besimin e botës te lidershipi i Amerikës, por përfitimi për Kinën nuk do të jetë në gjendje të kompensojë dëmin edhe më të madh që ai do të impononte në marrëdhëniet me Kinën”, ka thënë ajo.
Trumpi e nisi me këmbë të gabuar me Kinën kur mori një telefonatë urimi për fitoren e tij në zgjedhjet e vitit 2016 nga presidenti i Tajvanit, duke zemëruar qeverinë në Pekin, e cila kundërshton çdo kontakt zyrtar midis Tajvanit dhe qeverive të huaja.
Përmirësimi i marrëdhënieve
Marrëdhëniet u duk se u kthyen në rrugën e duhur në vitin 2017, kur presidenti kinez Xi Jinping vizitoi Trumpin në resorin e tij Mar-a-Lago në Florida në prill dhe, gjashtë muaj më vonë, priti presidentin e SHBA-së në Pekin me një darkë në Qytetin e Ndaluar – ish-pallati perandorak.
Por në vitin 2018, Trumpi filloi një luftë tregtare duke vendosur tarifa për importet kineze. Kina u hakmor me tarifa ndaj mallrave amerikane dhe tarifat nga të dyja palët mbeten edhe sot e kësaj dite.
Përhapja e COVID-19 në Kinë në vitin 2020 e shtyu marrëdhënien e Trumpit me vendin në pikën pa kthim. Ndërsa virusi u përhap në Shtetet e Bashkuara, ai u përpoq të shmangë kritikat për trajtimin e tij të pandemisë duke fajësuar Kinën, duke tërhequr qortime të forta nga Pekini.
Kur Bideni dhe Trumpi u përballën në vitin 2020, agjencitë e inteligjencës amerikane raportuan para zgjedhjeve se Kina e shihte Trumpin si “të paparashikueshëm” dhe kundërshtoi rizgjedhjen e tij. Një vlerësim i mëvonshëm i publikuar muaj pas zgjedhjeve tha se Kina përfundimisht nuk kishte ndërhyrë në asnjërën palë dhe “konsideroi, por nuk vendosi” operacione që synonin të ndikonin në rezultatin.
Ekspertët thonë se kinezët gjithashtu nuk kanë gjasa të ndërhyjnë në zgjedhjet presidenciale të SHBA-së këtë vit, pjesërisht për shkak se ata nuk janë të gatshëm dhe pjesërisht për shkak se nuk kanë ende për të ndërtuar aftësitë. Nëse Pekini do të ndërhyjë, ka më shumë gjasa të përpiqet të diskreditojë demokracinë e SHBA-së, të përforcojë mosmarrëveshjet partiake dhe të minojë besimin në procesin zgjedhor, thonë ata.
Pasi u zgjodh, Bideni mbajti politikën e paraardhësit të tij për Kinën. Jo vetëm që ai mbajti tarifat, por Bideni gjithashtu kufizoi qasjen e kompanive kineze në teknologjitë e avancuara, sanksionoi zyrtarët kinezë për shkeljet e të drejtave të njeriut dhe zgjeroi kufizimet për paratë e SHBA-së të lidhura me Kinën.
Sekretari i Shtetit, Antony Blinken, në vitin 2022 e quajti Kinën “sfidën më serioze afatgjatë për rendin ndërkombëtar”.
Më pas, në fillim të vitit 2023, tensionet u rritën përsëri kur SHBA-ja rrëzoi një tullumbace spiune kineze. U deshën muaj diplomaci për të krijuar një takim midis Biden dhe Xi, që rezultoi në disa marrëveshje modeste dhe një zotim për të stabilizuar marrëdhëniet.
Dilema kineze
Miles Yu, drejtor i qendrës së Kinës në Institutin Hudson, ka theksuar se SHBA-ja ka arritur në një marrëveshje dypartiake për Kinën, me të dyja palët që ndajnë “pothuajse të njëjtën politikë të Kinës”. Si përgjigje, Partia Komuniste në pushtet e Kinës ka një politikë të re të SHBA-së, tha ai.
“Nuk ka rëndësi nëse është një mace e zezë apo një mace e bardhë, për sa kohë që është një mace amerikane, është një mace e keqe”, ka theksuar Yu, duke huazuar nga thënia e famshme e politikanit reformist të Kinës Deng Xiaoping, që inkurajoi reformat e tregut pavarësisht ideologjisë.
Por disa ekspertë shprehën një preferencë të ruajtur për Bidenin për shkak të qëndrueshmërisë së tij, të cilën ata thonë se Pekini mund ta vlerësojë në menaxhimin e marrëdhënieve tashmë të tensionuara.
“Trump është nga natyra i paqëndrueshëm dhe mizor dhe është një person i vështirë për t’u njohur me të”, ka theksuar Shi Yinhong, profesor i marrëdhënieve ndërkombëtare në Universitetin Renmin të Kinës. Gjersa Pekini mund të presë që marrëdhënia e tij me Uashingtonin të qëndrojë në kurs nëse Biden zgjidhet, ai mund të mos dëshirojë të merret me histerinë e Trumpit ndaj Kinës dhe ndoshta ndryshime drastike nëse ai kthehet në Shtëpinë e Bardhë, ka sqaruar Shi.
Wang Yiwei, drejtor i Institutit të Çështjeve Ndërkombëtare në Universitetin Renmin të Kinës, tha se Pekini është më i shqetësuar për armiqësinë e Trumpit ndaj globalizimit sesa përpjekjet mbarëbotërore të Bidenit për të ndërtuar aleanca. “Ne nuk presim që asnjë prej tyre të jetë më i mirë për Kinën, por çelësi (për Kinën) është të vazhdojë hapjen dhe reformat e saj dhe zhvillimin me cilësi të lartë”, tha Wang.
Por Shi Sushi, një komentator veteran në Pekin, tha se është më e lehtë për Kinën të trajtojë Trumpin, i cili thjesht dëshiron të arrijë një marrëveshje sesa Bidenin, i cili ka një qasje të bazuar në vlera ndaj qeverisjes.
“Qëndrueshmëria e Bidenit është diçka që pak kinezë e kuptojnë”, ka theksuar Shi. “Ai është një politikan i establishmentit. Është mbrojtës i vlerave amerikane. Ai është i angazhuar në “diplomaci të rrethit të miqve” për të formuar një rreth miqsh që integron fuqinë e Perëndimit kundër Kinës. Nga ky këndvështrim, mund të them troç se Bideni është më i vështirë për t’u përballur.